زخم دیابتی
برای درمان زخم دیابتی به شناخت کامل این بیماری نیاز داریم، دیابت یک بیماری متابولیک است که با افزایش گلوکز خون همراه است. این بیماری به علت اختلال در ترشح انسولین یا عدم توانایی بدن در استفاده درست از انسولین و دلایل دیگر ایجاد می‌شود. سطح گلوکز با انسولین ترشح شده از پانکراس (لوزالمعده)، کنترل می‌شود.
زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی یکی از مشکلات رایجی است که در هنگام مواجهه با بیماری دیابت، افراد با آن درگیر شده و در حال حاضر متخصصان عفونی ، دیابتولوژیست ها ، کارشناسان زخم و جراحان تلاش می‌کنند تا این مشکل را برطرف کنند، زیرا زخم پای دیابتی کیفیت زندگی بیمار را کاهش می‌دهد. از مهم‌ترین عارضه‌های مزمن بیماری دیابت می‌توان به عفونت زخم پا و عدم ترمیم زخم اشاره کرد.
این عوارض به‌عنوان دلیل قابل‌توجهی در مرگ و میر بیماران دیابتی در نظر گرفته می‌شود. درنتیجه، عوارض مزمن دیابت و همچنین زخم پای دیابتی تبدیل به یک مشکل جهانی شده و یک مشکل عمده پزشکی نیز است. در این مطلب قصد داریم تا به معرفی زخم پای دیابتی بپردازیم و همچنین در رابطه با انواع آن و البته درمان آن توضیحاتی را به شما ارائه دهیم، پس با تریتا (Treetta) همراه باشید.
زخم پای دیابتی (Diabetic Foot Ulcer :DFU) یکی از ناراحت‌کننده‌ترین و شایع‌ترین عوارض بیماری دیابت محسوب می‌شود. از اصلی‌ترین عوامل سبب‌شناختی برای زخم پای دیابتی، آسیب اعصاب محیطی و بیماری عروق محیطی است. مجموعه‌ای از مکانیسم‌ها مانند کاهش جریان خون محیطی و کاهش رگ‌زایی موضعی در بروز این مشکل و حاد شدن آن تأثیر دارند.
چه دلایلی سبب می شوند زخم‌های دیابتی دیر خوب شوند ؟
عوامل بسیاری در دیر خوب شدن زخم‌های این افراد اثرگذار هستند. برخی از این عوامل را با هم مرور می‌کنیم.
بالا بودن سطح قندخون
یکی از مهم‌ترین عواملی که سبب اختلال در بهبودی زخم‌ها می‌شوند، بالا بودن میزان قندخون است. بالا بودن میزان قندخون سبب اختلال در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به سلول‌ها، کارکرد نادرست سیستم ایمنی، افزایش التهاب سلول‌ها و آسیب به اعصاب حسی می‌شود.
تمامی این موارد موجب می‌شوند که روند بهبودی زخم‌ها به تعویق بیافتد. بالا بودن میزان قندخون، کارکرد گلبول‌های قرمز و سفید را با مشکل روبرو می‌کند. وظیفه گلبول‌های قرمز، رساندن مواد مغذی به سلول‌ها و وظیفه‌ی گلبول‌های سفید، مقابله با عفونت‌ها است. بنابراین با نبود مواد مغذی و اکسیژن، ترمیم زخم و بهبودی زخم‌ها به تعویق می‌افتد.
مشکل گردش خون
یکی دیگر از عواملی که در دیر خوب شدن زخم‌های افراد دیابتی اثرگذار است، مشکلات گردش خون است. انسداد و گرفتگی عروق موجب کاهش خون‌رسانی به زخم‌ها می‌گردند.
نوروپاتی و زخم‌های افراد دیابتی
نوروپاتی به دلیل افزایش سطح قندخون ایجاد می‌شود. قندخون بالا، آسیب‌های عصبی و عروقی را به دنبال خواهد داشت. نوروپاتی موجب می‌شود که به مرور زمان، عضلات درگیر حس خود را از دست بدهند. بخش‌هایی از بدن که به این عارضه دچار شوند، در صورت ایجاد زخم هیچ حسی را برای فرد به‌وجود نمی‌آورند و فرد از زخم خود باخبر نمی‌شود. علت شایع بودن زخم پا در دیابتیها این موضوع است.
عفونت و زخم‌های دیابتی
افزایش سطح قندخون سبب افزایش احتمال ابتلا به عفونت می‌شود. گلوگز اضافی که در خون وجود دارد، بستر مناسبی را برای تکثیر باکتری‌ها فراهم می‌کند. از طرفی دیگر بالا بودن سطح قندخون از مقابله گلبول‌های سفید با باکتری‌ها ممانعت به عمل می‌آورد. عدم درمان عفونت، عوارض شدیدی مانند قانقاریا را بوجود می‌آورد.
نقص سیستم ایمنی بدن
یکی دیگر از مواردی که سبب دیر خوب شدن زخم افراد دیابتی می‌شود، نقص در سیستم ایمنی بدن است. بهبودی زخم‌ها به تولید سلول‌های جدید و نابودی سلول‌های مرده نیاز دارد. این وظیفه بر عهده سیستم ایمنی بدن است. چنانچه میزان قندخون بالا باشد، سیستم ایمنی عملکرد مطلوبی نخواهد داشت.
علت عفونت زخم پای دیابتی
عوامل متعددی بیماران دیابتی را مستعد ابتلا به عفونت پای دیابتی DFI): Diabetic foot infection) می‌کند که شامل نوروپاتی، واسکولوپاتی و ایمونوپاتی هستند.
واسکولوپاتی در زخم پای دیابتی
بیماری عروق محیطی ازجمله عوامل اصلی در ایجاد زخم پای دیابتی است. افزایش قند خون مزمن باعث آسیب عروق محیطی و اختلال در عملکرد سلول‌های اندوتلیال می‌شود.
ایمونوپاتی در زخم پای دیابتی
سیستم ایمنی بدن با هایپرگلیسمی به خطر می‌افتد و تحقیقات نشان می‌دهد در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌شود تا سطح گلوکز سرم بیش از 150 میلی‌لیتر در دسی لیتر شود. بنابراین، سطح بالای گلوکز خون منجر به پاسخ التهابی نامناسب و اختلال در ایمنی سلولی می‌شود.
درنتیجه بیماران دیابتی بیشتر در معرض عفونت پا قرار دارند که یک وضعیت خطرناک و ناتوان‌کننده اندام است که عمدتاً در دیابت کنترل نشده دیده می‌شود. عفونت بافت نرم بر کنترل دیابت تأثیر منفی می‌گذارد.
انواع زخم دیابتی
ایسکمیک
زخم ایسکمیک یا نارسایی شریانی یکی از انواع زخم پای دیابتی است که وقتی جریان خون در سطح عروق متوسط و کوچک بدن مسدود می‌شود، در بدن رخ می‌دهد. این نوع زخم اغلب در اندام‌های پایینی به وجود می‌آید. زمانی که جریان خون در بخشی از بدن قطع می‌شود، آن بافت بدن بدون اکسیژن و مواد مغذی شده و درنهایت باعث آسیب و مرگ در سطح سلولی خواهد شد. زمانی که یک بافت آسیب می‌بیند جریان خون نیز در آن قرار نمی‌گیرد و توانایی بهبود آن به طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد. به‌منظور درمان زخم ایسکمیک باید مراحل زیر طی شود:
تسکین درد
- پیشگیری کردن از بروز زخم‌های ایسکمیک دیگر
- حذف کردن هرگونه محرک که باعث تحریک زخم فعلی می‌شود.
- حفاظت کردن از پوست اطراف زخم و پیشگیری کردن از گسترش زخم پای دیابتی از نوع ایسکمیک
- از بین انسداد عروق در صورت امکان
نوروپاتی
حدود 50% بیماران دیابتی در طی 25 سال از شروع بیماری دچار علائمی از نوروپاتی محیطی می‌شوند که عامل خطر اصلی زخم پا است. نوروپاتی منجر به بی حسی و ضعف در ناحیه می‌شود.
افزایش قند خون، چربی خون، مقاومت به انسولین و استرس می‌تواند در نوروپاتی دیابتی نقش داشته باشد.
نورو ایسکمیک
یکی دیگر از انواع زخم‌های پای دیابتی، زخم‌های نورو ایسکمیک هستند که این دسته از زخم پای دیابتی در زمانی اتفاق می‌افتد که فرد مبتلا به زخم پای دیابت هم به نوروپاتی محیطی و هم به ایسکمیک ناشی از بیماری شریان محیطی مبتلا شود. زخم نورو ایسکمیک نیز جزو انواع زخم‌های دیابتی است که درمان آن نیاز به رعایت نکات خاصی دارد.
معاینه زخم پای دیابتی
معاینه بالینی زخم پای دیابتی برای تشخیص زودهنگام بیماری امری مهم است. معاینه بالینی شامل بازرسی پوست، بررسی تغییر شکل پا، وضعیت عضلانی، چک نبض ها و ساختار استخوان است.
حدود 50% از بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی علائم بالینی عفونت دارند که از نظر بالینی با ترشحات چرکی یا علائم کلاسیک التهابی نظیر تورم دردناک، تغییر رنگ پوست اطراف ، تب و … مشاهده می‌شوند.
طبقه بندی واگنر
چندین سیستم طبقه بندی زخم بر اساس پارامترهایی مانند میزان عفونت، نوروپاتی، ایسکمی، عمق یا وسعت از دست دادن بافت و محل ایجاد شده است. طبقه بندی واگنر یکی از رایج‌ترین سیستم‌های طبقه‌بندی پذیرفته شده برای زخم‌ها و ضایعات پای دیابتی، است. این طبقه بندی بر اساس عمق زخم بوده و دارای 5 درجه است.
- درجه 0: بدون زخم باز؛ ممکن است تغیر در حالت استخوان های پا یا پینه داشته باشد
- درجه 1: زخم سطحی
- درجه 2: گسترش زخم به رباط، تاندون، استخوان بدون آبسه یا استئومیلیت
- درجه 3: زخم عمیق همراه با آبسه یا استئومیلیت
- درجه 4: گانگرن (قانقاریا) یا مرگ بافت قسمتی از پا
- درجه 5: گانگرن گسترده یا کل پا
نحوه کنترل زخم پای دیابتی
برای کنترل کردن عوارض زخم پای دیابت لازم است تا از افرادی با تخصص‌های گوناگون کمک بگیرید، چراکه این مسئله یک موضوع چند رشته‌ای است و نیاز به همکاری یک گروه متخصص متشکل از پزشک عفونی ، دیابتولوژیست ، کارشناش زخم و پرستاری با درک کامل از عملکرد پا دارد.
هدف از کنترل زخم پای دیابتی کاهش خطر پیشرفت بیماری که منجر به تغییر شکل پا، زخم و قطع پا می‌شود، است. از مهم‌ترین مراحل کنترل بیماری می‌توان به بررسی عواملی مانند کنترل قند خون و فشارخون، نفروپاتی دیابتی و رتینوپاتی دیابتی است اشاره کرد.
پیشگیری از بروز زخم پای دیابت
- توجه به استراتژی‌های پیشگیرانه برای کاهش خطر زخم پای دیابتی و همچنین خطر قطع عضو بسیار مؤثر است. از مهم‌ترین این اقدامات و استراتژی‌ها می‌توان به آموزش بیمار برای ارزیابی پا برای بیماری عروق محیطی و نوروپاتی و… اشاره کرد.
- تمامی افراد دیابتی در معرض زخم دیابتی هستند. دیابتیها باید پس از هر استحمام به معاینه بدن خود بپردازند و در صورت مشاهده کوچکترین نشانه ای از زخم، سریعاً با روش‌های مناسب به پیشگیری از وخامت زخم و گسترش زخم اقدام کنند.
- کاهش فشار پا با کمک گرفتن از کفش‌های مخصوص و استفاده از کفی مناسب برای انطباق توزیع فشار به هر پا ضروری است.
- بهتر است با داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم و روزانه، سطح قندخون خود را کنترل نمایید.
- افراد دیابتی از پوشیدن کفش‌ها و جوراب‌های تنگ خودداری کنند و در کوتاه کردن ناخن ها دقت زیادی کنند تا از ایجاد هرگونه زخم جلوگیری کنند.
- یک فرد دیابتی باید به صورت منظم توسط پزشک ویزیت شود. حتی زمانی که هیچ‌گونه عوارضی ندارید نباید از ویزیت‌های دوره‌ای و انجام آزمایشات دوره‌ای غافل شوید.
- افراد دیابتی از استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری کنند.
- رعایت بهداشت برای این افراد بسیار حائز اهمیت است. دیابتیها مستعد ابتلا به عفونت‌های گوناگون هستند. لذا بهداشت شخصی را بسیار مورد توجه قرار دهند.
روش های درمان زخم دیابتی
زخم دیابتی، عوارضی از دیابت است که با سرعت پیشرفت می‌کند و فرد را دچار مشکلات زیادی می‌کند. گردش خون در بیماران دیابتی با اختلالاتی همراه است که سبب آلوده شدن سریع زخم‌های موجود در بدن آن‌ها می‌شود. روش‌های بسیار زیادی برای کنترل دیابت و درمان عوارض ناشی از آن، وجود دارند.
تغذیه سالم برای درمان زخم دیابتی
رژیم غذایی مناسب در کنترل و مدیریت دیابت بسیار اثرگذار است. رژیم غذایی افراد دیابتی باید شامل میوه‌ها و سبزیجات فراوان، پروتئین کافی و دانه‌ها باشد. در این رژیم غذایی مصرف چربیهای اشباع شده، مواد نشاستهای و شیرینی‌ها به کمترین میزان ممکن برسد. داشتن برنامه غذایی سالم و منظم به درمان دیابت و ترمیم زخم‌های ناشی از آن کمک شایانی می‌کند. منظور از رژیم غذایی منظم، داشتن تایم مشخصی برای وعده‌های غذایی است. میل کردن غذا در ساعت مشخص از گرسنگی بیش از اندازه و پرخوری جلوگیری می‌کند.
ورزش و دیابت
ورزش سبب کاهش قندخون در افراد می‌شود. ورزش می‌تواند موجب افزایش حساسیت بدن به انسولین شود. با افزایش حساسیت بدن به انسولین، نیاز به انسولین برای انتقال قند به سلول‌ها کاهش پیدا می‌کند. همچنین ورزش سبب بهبود گردش خون در بدن می‌شود که برای درمان زخم دیابتی مفید است. ورزش در افراد دیابتی باید به صورت منظم و روزانه صورت گیرد تا نتیجه مطلوب را به همراه داشته باشد. پیاده‌روی، دوچرخه سواری، ایروبیک و … از ورزش‌های مناسب برای افراد دیابتی هستند. حداقل نیم ساعت ورزش در طول شبانه روز برای افراد دیابتی لازم است.
انسولین برای درمان دیابت
در درمان زخم دیابتی انسولین از روش‌های درمانی برای افراد دیابتی نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری است. البته انسولین برای دیابت نوع یک بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. انسولین توسط یک سوزن و سرنگ یا قلم انسولین به بیماران دیابتی تزریق می‌شود.
هنگامی که انسولین به بدن تزریق می‌شود، نقش انسولین طبیعی بدن را ایفا می‌کند. انسولین‌ها به چهار گروه طبقه بندی می‌شوند که شامل انسولین سریع الاثر، کوتاه اثر، اثر متوسط و طولانی اثر هستند. نواحی مناسب برای تزریق انسولین شامل ران، باسن و شکم هستند. برای تزریق انسولین باید به دستورالعمل پزشک در این زمینه توجه کنید. انسولین سبب تنظیم سطح قندخون در بیماران دیابتی می‌شود و این موضوع در درمان زخم دیابتی اثرگذار است.
پانسمان های پیشرفته زخم برای درمان زخم دیابتی
زخم‌های دیابتی در تمام نقاط بدن ممکن است به‌وجود بیایند، اما معمولاً بیشتر در پاها ایجاد می‌شوند. زخم‌های دیابتی اگر به‌موقع درمان نشوند، سبب قطع عضو در فرد دیابتی می‌شوند. یکی از اقدامات مفید و نتیجه‌بخش برای درمان زخم دیابتی، پانسمان کردن زخم با پانسمان‌های پیشرفته زخم است.
انواع مختلفی از پانسمان برای بهبود و ترمیم زخم پای دیابتی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
مواد و ترکیبات پانسمان می‌توانند دسته‌های مختلفی از پلیمرهای طبیعی، اصلاح‌شده و مصنوعی و همچنین ترکیب آن‌ها باشند که به شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند. علاوه بر آن از پانسمان می‌توان به‌عنوان تقویت‌کننده بهبودی و انجام فرآیندهای درمانی مختلف استفاده کرد.
بررسی‌های صورت گرفته نشان داده که پانسمان‌های مرطوب از پانسمان‌های خشک برای درمان زخم پای دیابتی کارآمدتر هستند.
پانسمان‌های پیشرفته تریتا دارای خواص معجزه آسایی در درمان زخم‌ها از جمله زخم دیابتی هستند. برخی از این ویژگی‌ها شامل خاصیت آنتی‌‌میکروبیال، قدرت بالا در جذب ترشحات زخم و اگزودای زخم، ایجاد رطوبت مناسب و ایده‌آل در سطح زخم، توانایی پوشانندگی کامل سطح زخم، قدرت فوق العاده بالا برای ترمیم بافت‌های آسیب دیده، عدم آسیب به زخم هنگام تعویض و … هستند.
دبریدمان برای درمان زخم دیابتی
دبریدمان روشی برای درمان زخم دیابتی می باشد که در این روش به برداشت سلول‌های مرده، بافت‌های نکروزه، ترشحات چرکی در محل زخم اقدام می‌کنند. بافت‌های نکروزه و سلول‌های مرده از ترمیم زخم جلوگیری می‌کنند. ترشحات چرکی و خونی سبب گسترش عفونت به پیرامون زخم می‌شوند. این عوامل بهبود و ترمیم زخم‌ها را به تعویق می‌اندازند.
دبریدمان روش مناسبی برای جلوگیری از این وضعیت است. دبریدمان به طریق‌‌های مختلفی مانند دبریدمان مکانیکی ، آنزیماتیک، اتولیتیک، شارپ و جراحی انجام می‌گردد که انتخاب هر کدام از این روش‌ها به نظر کارشناس زخم بستگی دارد.
داروهای خوراکی برای درمان زخم دیابتی
داروهای مختلفی برای درمان دیابت و درمان زخم دیابتی وجود دارند. این داروها به تنظیم سطح قندخون فرد دیابتی کمک می‌کنند. گاهی پزشک برای درمان عفونت زخم دیابتی به تجویز آنتی‌بیوتیک اقدام می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت زخم را از بین برده و از گسترش عفونت جلوگیری می‌کنند. گاهی بیماران دیابتی از دردهای شدیدی در ناحیه زخم رنج می‌برند که می‌توانند تا بهبود زخم از داروهای مسکن تجویزی از سوی پزشک استفاده کنند. تمامی داروهای خوراکی و تزریقی درمان زخم دیابتی باید به دستور پزشک مصرف شوند و از مصرف خودسرانه دارو خودداری شود.
نتیجه گیری
زخم پای دیابتی یک زخم مزمن است که در فرآیند تشخیص و کنترل کردن آن چالش‌هایی گوناگونی وجود دارد. توجه به این عارضه در هنگام درگیر شدن با بیماری دیابت امری ضروری است.
روش‌های درمانی مختلفی برای حل مشکل زخم پای دیابتی وجود دارد. شرکت تریتا نیز با ارائه محصولات پیشرفته ترمیم زخم که یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان زخم است در این عرصه خوش درخشیده است. پانسمان‌های تریتا ساختاری شبیه به پوست انسان دارد و می‌توان به بهترین شکل ممکن، زخم های دیابتی را درمان کند.
پژوهش‌های معتبر نشان داده است که استفاده از پانسمان پیشرفته زخم مانند اسپری آنتی سپتیک طباسپت و هیدروژل آنتی سپتیک طباسپت (ژل ایکس)، پانسمان‌های ورقه‌ای ماتریکس کلاژنی طبادرم، طبادرم پلاس نقره، طبابرن و پانسمان پودری طباگرن و طباگرن پلاس نقره شرکت تریتا برای بهبود زخم های دیابتی مناسب هستند. در نتیجه می‌توانید از پانسمان‌های نوین شرکت تریتا که با استفاده از جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا تولید شده‌اند، برای افزایش سرعت بهبود زخم استفاده کنید.
مدیریت و کنترل عوامل مختلف ازجمله بیماری عروق محیطی، نوروپاتی و عفونت برای جلوگیری از عوارض جدی این بیماری نظیر قطع عضو بسیار مهم و ضروری است.
بدون دیدگاه