مراحل بهبود زخم

زخم چیست؟

همان‌طور که می‌دانیم زخم در اثر ایجاد یک بریدگی در لایه های پوست ایجاد می شود. موارد مختلفی وجود دارد که باعث بروز زخم‌ها می‌شوند. یک خراش بزرگ، ساییدگی، برش و حتی برش های جراحی که برای اقدامات پزشکی انجام می شوند نیز زخم را به وجود می آورند. بدن ما مراحل مختلف و پیچیده‌ ای را برای ترمیم زخم طی می‌کند. هر کدام از این مراحل بسیار مهم هستند و بدن برای ترمیم و بهبود زخم ، راه‌های مختلفی را طی می‌کند.

مراحل بهبود زخم:

• جلوگیری از خونریزی بیش از حد
• پاکسازی محل زخم
• بازسازی پوست
• تمیز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن

مرحله اول (جلوگیری از خونریزی):

خونریزی زمانی رخ می دهد که پوست بریده شده و یا خراشیده شود ، در این حین اولین کاری که باید انجام دهیم آن است که جلوی خونریزی را بگیریم که به آن خون ایستی نیز می‌گویند. چند ثانیه پس از خونریزی طول می‌کشد تا خون لخته شود. این لخته شدن مفید است زیرا خونریزی را کاهش می دهد ؛ همچنین لخته شدن خون کمک می‌کند تا زخم سریع تر بهبود یابد.

مرحله ی دوم (دلمه بستن زخم و یا لخته شدن):

لخته شدن خون سه مرحله ی اصلی دارد:

• رگهای خونی اطراف زخم، کم می شوند ، همین موضوع باعث شده خونریزی متوقف شود.
• پلاکت های خون که مسئول لخته کردن خون هستند کنار هم جمع شده و یک توده ی مسدودکننده را ایجاد می کنند.
• لخته شدن یا انعقاد خون دارای پروتئینی به نام فیبرین است ؛ این لخته شدن مانند یک چسب زخم عمل می کند تا جلوی خونریزی گرفته شود و پلاکت ها سر جای خود باقی بمانند .
• التهاب ، که شامل پاکسازی و بهبود زخم است. زمانی که دیگر زخم، خون ریزی نداشته باشد بدن شروع به بهبود آن می کند. ابتدا رگ های خونی اطراف زخم به مقدار کمی از هم باز می شوند تا جریان خون بیشتری به داخل بدن برسد این عمل باعث می‌شود تا آن قسمت آسیب دیده ملتهب ، قرمز و متورم شود، همچنین احساس داغی نیز به وجود می آید، نگران نباشید این به معنای بهبود زخم است. خون تازه اکسیژن بیشتری را به بدن منتقل می کند ، این موضوع روند بهبودی را تسریع می بخشد . در این حین گلبول های سفید که به آنها ماکروفاژ نیز می‌گویند به محل زخم وارد شده و کمک می کنند تا بدن از بروز عفونت محفوظ بماند، در واقع این گلبول ها با ورود عفونت و بیماری می جنگند.

این گلبول های سفید با فرستادن پیام های شیمیایی، به ترمیم و بهبودی زخم کمک می‌کنند. ممکن است مایع روشنی را در اطراف زخم مشاهده کنید که به معنای آن است که گلبول های سفید در حال دفاع و بازسازی پوست یا محل زخم هستند.

مرحله ی سوم (بازسازی _ رشد و تکثیر):

زمانی که محل زخم تمیز شده باشد بدن شروع به بازسازی آن می‌کند. گلبول های قرمز که سرشار از اکسیژن هستند برای ساختن بافت جدید به محل زخم می آیند ، این همانند یک ساخت و ساز است که سلول‌های بدن شروع به ترمیم بافت بدن می کنند. سیگنال های شیمیایی که گلبول های سفید فرستاده اند به سلول های اطراف زخم این پیام را می‌رساند که کلاژن سازی کنند. این امر موجب می‌شود تا زخم بهبود یابد. کلاژن مانند یک ستون است که سلول‌ها روی آن شروع به بازسازی پوست می کنند.

مرحله ی چهارم (تقویت):

حتی بعد از آنکه به نظر می‌رسد زخم بسته شده است در واقع هنوز دارد مراحل بهبودی را طی می‌کند ؛ پوست حالت کشیدگی دارد و صورتی رنگ است ، ممکن است در آن ناحیه احساس خارش داشته باشید .
به دلیل آنکه پوست در آن محل، تازه تشکیل شده و به تازگی بهبود یافته است بسیار حساس است و تا زمان بهبودی کامل آن ، بدن به بازسازی محل زخم ادامه می‌دهد.

چه مدت طول می کشد تا زخم بهبود یابد؟

اینکه زمان بهبودی زخم چقدر است به این موضوع بستگی دارد که زخم چقدر عمیق باشد. ممکن است سال ‌ها طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد. اما زمان بهبود زخم های باز ، بیشتر از زخم‌های بسته است. طبق گفته ی یکی از پزشکان ، تقریباً سه ماه طول می‌کشد تا یک زخم به طور کامل بهبود یابد. بنا بر تحقیقات یکی از دانشکده های پزشکی، ۸۰ درصد پوست جدیدی که تشکیل شده است به اندازه پوست قدیمی مقاوم است. بخیه زدن برای زخم های عمیق و بزرگ باعث می‌شود تا زخم سریع تر بهبود یابد. همین موضوع دلیل اصلی آن است که زخم‌های حاصل از عمل جراحی سریع تر خوب می شوند. به طور متوسط ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا بریدگی های حاصل از جراحی بهبود یابند. هر زخمی می تواند بهتر و سریع تر خوب شود اگر که آن ها را پانسمان کنید ؛ پانسمان کردن زخم آن را تمیز نگه می دارد.

بهبود زخم

خونرسانی یکی از مهم ترین عوامل بهبود زخم است. خون، اکسیژن و مواد مغذی و هرچه را که بدن برای ترمیم زخم نیاز دارد، به همراه خود می آورد. اگر به اندازه کافی خون رسانی نشده باشد مدت زیادی طول می‌کشد تا زخم خوب شود.

عوامل پر خطر

نیمی از افراد کل دنیا بنا بر دلایل مختلف زخم‌ هایشان بهبود نمی یابد. یکی از عواملی که باعث می‌شود یک زخم دیر تر بهبود یابد، سن است. معمولاً زخم افراد پیر دیر تر بهبود می‌ یابد. برخی از عوامل باعث گردش خون ضعیف می ‌شود ، این عوامل شامل افراد دیابتی، فشار خون بالا، وزن زیاد و بیماران عروقی است. زخم های مزمن یا دی رتر بهبود می یابند یا اینکه اصلاً بهبود نمی یابند. اگر دچار زخم مزمن شده اید حتماً باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

مراقبت ها

مراقبت های مورد نیاز برای زخم هایی که دیر تر خوب می‌شوند شامل:

• دارو و سایر روش های درمانی برای بهبود
• درمان برای کاهش تورم
• از بین رفتن بافت های مرده ی اطراف زخم برای بهبود سریع تر
• استفاده از پمادهای مخصوص برای زخم
• استفاده از پانسمان و بانداژ های مخصوص برای تسریع بهبودی

علائم عفونت

یک زخم در صورتی که دچار عفونت شده باشد دیر تر بهبود می ‌یابد. این به آن دلیل است که بدن مشغول تمیز کردن و یا پاکسازی زخم است و نمی‌تواند مراحل بازسازی را آغاز کند. عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری ها قبل از آنکه زخم به طور کامل بهبود یابد وارد آن شوند. علائم عفونت شامل:

• کند شدن روند بهبودی و یا اینکه به نظر می‌رسد زخم اصلاً بهبود نیافته است
• قرمزی
• تورم
• گرم شدن ناحیه
• خروج مایع چرکی

مراقبت های ویژه از زخم های عفونی:

• تمیز کردن محل زخم
• خارج کردن پوست های مرده اطراف زخم
• استفاده از داروهای آنتی بیوتیک
• استفاده از کرم موضعی آنتی بیوتیک برای زخم