انواع زخم تروما ( trauma ) چیست ؟ | علت و درمان

زخم تروما

آسیب تروماتیک اصطلاحی است که به آسیب‎های فیزیکی با شروع و شدت ناگهانی اشاره داشته و یکی از مشکلات متداول در مراجعه افراد به اورژانس می‎باشد و تقریبا 5.4% از کل ویزیت‎ها و تا 24% از کل پرونده‎های پزشکی را تشکیل می‎دهند. طیف این جراحات بسیار زیاد است و از خراشیدگی و برش‎های جزئی پوست یا پارگی تا زخم‎هایی با آسیب بافتی گسترده، آسیب به استخوان و اندام‎های داخلی  را شامل می‎شود. زخم‎های حاد،بریدگی و زخم‎های نافذ سه دسته اصلی آسیب‎های تروماتیک هستند.

زخم حاد

زخم حاد زمانی رخ می‏دهد که به ساختار پوست آسیب وارد شود . یک زخم حاد به طور معمول حاوی اجسام خارجی مانند شن،شیشه یا فلز است. در هنگام ایجاد زخم‎های حاد تروما،لایه‎های بافت به راحتی در قسمت داخلی بریدگی قابل مشاهده هستند.

زخم‏های بریدگی

این نوع زخم نتیجه برخورد جسمی تیز و برنده با پوست و لایه‎های زیرین آن است.

زخم‏های نافذ

این نوع جراحت عمیق‎تر بوده و شدیدترین نوع آسیب‎های تروماتیک هستند و غالبا در اثر برخورد چاقو یا اصابت گلوله رخ می‏دهند. زخم‎های نافذ می‏توانند نفوذ عمیق در سیستم‎های اصلی بدن داشته باشند و زخم هایی با درجات بالا ایجاد کنند.

دلایل متداول ایجاد آسیب‎های تروماتیک:

جراحات تروما می‎توانند به دلایل زیر رخ دهند:

بریدگی: به طور کلی در اثر چاقو ایجاد می‎شوند . برش‎های حاصل از این نوع زخم‎ها معمولا دارای لبه‎های تیز هستند.

ساییدگی جراحت ناشی از ساییده شدن  شی بر روی عضو می‎باشد.  عموما حاوی نوعی ماده خارجی مانند شن، ماسه، فلز و یا شیشه هستند.

 له شدگی: زمانی رخ می‎دهند که قسمتی از بدن تحت فشار بالایی قرار می‎گیرد . این صدمات می‎تواتند به سادگی کوبیدن انگشت به در و یا گیر افتادن به مدت طولانی در زیر بار باشد.آسیب‎های ناشی از فشرده شدن (له شدن) منجر به تخریب قابل توجه بافت پوست و لایه‎های حمایتی زیرین آن می‎شود. این نوع جراحات معمولا دارای الگوی پارگی پیچیده هستند.

زخم‎های اصابت گلوله: می‎توانند هم در قسمت ورودی و هم در قسمت خروجی باعث ایجاد زخم شود.

گازگرفتگی حیوانات که می‎توانند به پوست و بافت نفوذ کنند.

انواع متداول آسیب‎های تروماتیک:

• آسیب تروماتیک مغز
• آسیب نخاعی
• شکستگی ستون فقرات
• قطع عضو تروماتیک
• آسیب به صورت
• آسیب‎های فشاری (له شدگی)
• ضربه مغزی
• شکستگی استخوان
• در رفتگی یا شکستگی فک
• شکستگی جمجمه
• بریدگی و زخم‎های حفره‎ای
•  پنوموتوراکس
• کوفتگی میوکارد(ماهیچه قلب)
• سوختگی
• آسیب الکتریکی

ارزیابی شدت آسیب‎های تروماتیک بر اساس معیارهایی وابسته به میزان کشندگی،عوارض و زمان بستری در بیمارستان انجام می‎شود. و در شش دسته جزئی،متوسط،جدی،شدید،بحرانی، غیر قابل درمان طبقه‎بندی می‎شود.

علائم زخم‎های تروماتیک:

معمولا موارد زیر بعد از رخ دادن آسیب‎های تروماتیک ایجاد می‌شوند:

1. تورم در اطراف زخم
2. قرمزی ( التهاب)
3. خونریزی
4. احتمال تب همراه با عفونت
5. ترشح از محل زخم

هر یک از این علائم می‏تواند خفیف یا شدید باشد.علائم جدی‎تر مانند  تغییر در سطح هوشیاری، تنفس سخت،خونریزی شدید و غیر قابل کنترل،استفراغ و نبض ضعیف نشان دهنده وضعیت تهدید کننده بوده و بیمار باید بلافاصله به دنبال مراقبت توسط پزشک و درمانگر زخم باشد. درمان نکردن زخم در مراحل اولیه می‎تواند منجر به زخم‎های شدیدتر شود.

خطرات آسیب‎های تروماتیک:

متداول‎ترین خطرات آسیب‎های تروماتیک شامل موارد زیر می‎باشد:

1.عفونت

2.ایجاد نکروز

3.ایجاد برآمدگی و اسکار در اطراف زخم

4.التهاب

مدیریت زخم :

هدف مدیریت زخم، جلوگیری از عفونت و دستیابی به اسکاری است که از نظر زیبایی قابل قبول باشد. مدیریت نادرست ممکن است منجر به عفونت زخم و همچنین اسکارهای ناخوشایند یا کلویید شود.

مهم‎ترین عامل در مدیریت جراحت تروماتیک، شستشوی دقیق و دبردیمان است.خطر عفونت در این نوع زخم‏ها با پاکسازی و دبریدمان اصولی کاهش می‏یابد. بقایای خارجی و بافت های مرده باید حذف شده تا تعداد باکتری‏های آلوده کاهش یابد و به محافظت از بیمار در برابر گسترش عفونت کمک کند. باقی مانده بافت زنده و خونرسانی مناسب باعث بهبود زخم با کمترین اسکار می‎شود.

درمان تخصصی این نوع آسیب‎ها بر اساس شدت و نوع زخم می‏تواند متفاوت باشد اما گزینه‎های درمان پس از ایجاد آسیب تروماتیک شامل موارد زیر می‏باشد:

• متوقف کردن هر نوع خونریزی
• تمیز کردن کامل زخم
• پانسمان مناسب زخم برای جلوگیری از ایجاد عفونت
• مدیریت رطوبت زخم

همچنین ببینید: صفر تا صد مراقبت پای دیابتی

مراحل عمومی درمان :

زخم‏های پارگی:

بریدگی با استفاده از محلول آنتی سپتیک  استریل،  تمیز می‎شود و اجسام خارجی از زخم خارج می‎شوند. برای جلوگیری از عفونت از ژل آنتی باکتریال استفاده می‎شود و سپس یک پانسمان ثانویه برای تمیز نگه داشتن  و محافظت از زخم اعمال می‎شود.

زخم‏های نافذ:

ترمیم در این موارد اغلب در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می‎شود . پس از انجام برش‎های جراحی، ماده خارجی در حالی که علائم حیاتی بیمار به طور مداوم تحت نظارت قرار دارد، از زخم خارج گشته و سپس زخم با استفاده از بخیه بسته شده یا از پانسمان های گرانولی حاوی کلاژن برای تحریک بافت استفاده می شود.

ساییدگی:

زخم با یک گاز استریل آغشته به محلول آنتی سپتیک پاک می‎شود تا هر گونه ماده خارجی را از بین ببرد. سپس زخم با پانسمان مناسب پوشیده می شود.پس از انتقال به مراکز درمانی تقریبا در تمام موارد زخم‎های تروما، به بیمار واکسن کزاز تزریق می‎شود تا خطر ابتلا به عفونت کزاز کاهش یابد..

زخم‎های سطحی تروماتیک که باعث آسیب کم و حداقل تخریب بافت می‎شوند. و شامل آسیب به ساختارهای عصبی،عروقی یا آناتومیک مهم نیستند عمدتا با پانسمان های ورقه ای پایه کلاژن  ترمیم می شوند. زخم‎های سوراخ شده از اجسام نوک تیز، پوست را سوراخ کرده و به بافت‎های عمیق‎تر نفوذ می‎کنند که بعد از شستشو با محلول های آنتی سپتیک  نیاز به پانسمان های گرانولی برای تحریک بافت و پرشدن آن می باشد. چنین زخم‎هایی در معرض خطر بیشتری برای عفونت،احتباس جسم خارجی و آسیب ساختاری هستند.

پیشگیری از آسیب‎های تروماتیک

• ماشین آلات و اجسام تیز و برنده باید طبق دستورالعمل سازنده استفاده شده و نکات ایمنی مرتبط رعایت شود.  
• اسلحه و سایر مواد منفجره باید فقط توسط بزرگسالان با آموزش گسترده استفاده شود و دور از دسترس کودکان نگه داشته شود.
• حین ورزش، بازی و فعالیت های تفریحی باید از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کرده و تمامی قوانین ایمنی رعایت شود.
• حین رانندگی از کمربند ایمنی استفاده شده و کودکان در صندلی های مخصوص با اندازه مناسب، در صندلی عقب قرار داده شوند تا خطر جراحات ناشی از تصادفات رانندگی حداقل شود.
• مشاغل پرخطر از کلاه ایمنی،عینک،کفش مناسب استفاده کنند.